Bugün dindarlık çok görünür ama çok hafif. Her yerde ama derinliği yok. İbadet var, ahlâk yok; söylem var, niyet yok. “Niyet” kelimesi ağızdan düşmüyor ama içi boş. Çünkü niyet artık yön tayin eden bir bilinç değil, hatayı aklayan bir kalkan gibi kullanılıyor.

İbadet gösteriye dönüştüğü anda anlamını kaybeder. Bu yeni bir tespit değil; sadece artık saklanmıyor. İnsanlar ne kadar dindar olduklarını yaşadıklarıyla değil, sergiledikleriyle anlatıyor. Sessizce yapılan değil, paylaşılan ibadet kıymetli sayılıyor. Görülmeyen amel neredeyse yok hükmünde.

Dindarlık ahlâktan koptuğunda geriye sadece ritüel kalır. Ritüel ise tek başına insanı iyi yapmaz. Yalan söyleyen ama namazını aksatmayan, kul hakkını görmezden gelip helâle harama dair uzun cümleler kuran bir tipoloji oluştu. İnanç, karakter inşa etmekten çıkıp kimlik beyanına dönüştü.

En çok da “niyet” kelimesi yıpratıldı. Niyet, davranışın pusulasıdır; mazereti değil. Ama bugün niyet, yapılan yanlışın üzerini örtmek için kullanılıyor. Kaba bir söz söyleniyor, “niyetim kötü değildi” deniyor. Adaletsizlik yapılıyor, “kalbim temiz” deniyor. Kalp temizliği bu kadar ucuzsa, ahlâk niye bu kadar pahalı?

İnanç içe doğru derinleşmesi gereken bir şeyken, dışa doğru genişletiliyor. Ne kadar görünürsen o kadar dindar sanılıyorsun. Oysa inancın en sahici tarafı görünmeyendir. Kimse bakmazken vazgeçebildiğin haram, alkış yokken sürdürebildiğin ahlâk, sessizlikte taşıyabildiğin sorumluluk.

Bugün din çok konuşuluyor ama çok az yaşanıyor. Dil aktif, davranış pasif. İman cümlelerde dolaşıyor, ilişkilerde görünmüyor. Bu da inancı yormuyor belki ama insanı yıpratıyor. Çünkü tutarsızlık en çok sahibini zehirler.

Gösterişli ibadet insanı kurtarmaz; aksine aldatır. Kişiye kendini iyi hissettirir ama iyi yapmaz. Ahlâkla taşınmayan dindarlık, kibir üretir. Kibir ise maneviyatın doğal düşmanıdır.

Belki de yeniden hatırlamak gerekiyor:

İbadet insanlara değil, Allah’a yapılır.

Ahlâk vitrin için değil, yük için vardır.

Niyet ise sözle değil, yönle ölçülür.

Sessiz, tutarlı, gösterişsiz bir inanç; gürültülü ama boş bir dindarlıktan daha ağırdır. Bu çağda asıl zor olan budur.