İrfan Paksoy
8 NOYABR ZAFER GÜNÜ (2)
Azerbaycanlı soydaşlarımız için müstesnâ bir gün olan 8 Kasım Noyabr Zaferi nedeniyle kaleme alınan üç bölümden ibaret yazı kapsamında bir önceki makalede Karabağ Sorununun geçmişi ve tarihî arka planı ile 1991-1994 döneminde yaşanan I. Karabağ Savaşından bahsedilmişti. Bahse konu yazı dizisinin bugünkü ikinci bölümünde ise ihtilafın ve I. Karabağ Savaşı’nın taraflara bedeli, II. Karabağ Savaşı ve bu savaşta Azerbaycan ordusunun kazandığı görklü zaferden bahsedilmektedir.
İHTİLAFIN YA DA I. KARABAĞ SAVAŞI’NIN TARAFLARA BEDELİ
Karabağ Sorunu gerek Azerbaycan gerekse Ermenistan’da bir takım milliyetçi hareketlere ve milli bilincin güçlenmesine katkı sağlamıştır. Bununla birlikte söz konusu sorun, her iki ülkeye de ciddi zarar vermiştir. Yaşanan çatışmalar sonucu kabaca 750.000 Azerbaycanlı, 350.000 Ermeni olmak üzere bir milyon civarı insan mülteci konumuna düşmüştür. Bunun yanı sıra Karabağ Sorunu sebebiyle her iki ülkede de demokratikleşme ve normalleşme hareketleri de ciddi bir şekilde sekteye uğramıştır.
Çatışma, Azerbaycan’ı politik ve ekonomik olarak oldukça güçsüz bırakmıştır. 1991-1995 yılları arasında Azerbaycan altı kez devlet başkanı değiştirmiştir. Politik istikrarsızlık nice olumsuzluklara yol açmış; ülkede darbeler ve suikast girişimleri birbirini izlemiştir. Bununla birlikte çatışmanın Ermenistan’a ödettiği bedelin de az olduğu söylenemez. Hiçbir doğal kaynağı olmayan Karabağ, Ermenistan ekonomisine yük olurken, Ermenistan, tüm bölgesel entegrasyon çabalarının dışında kalmış, adeta kendi kendisini izole etmiştir.
Karabağ Sorunu, uzun yıllar sadece bölgede bulunan iki ihtilaflı ülkenin gelişimini engellemekle kalmamış bunun da ötesinde gerek Karadeniz gerekse Hazar havzasının ekonomik gelişiminin ve bölgesel entegrasyonun en önemli engellerinden biri olarak varlığını sürdürmüştür.
II. KARABAĞ SAVAŞI VE VATAN MUHAREBESİ
Ermenistan silahlı güçlerinin 11 Temmuz 2020 tarihinde Azerbaycan'a ait (Gence'nin kuzey batısında ve sınıra mücavir) Tovuz'a saldırması üzerine başlayan düşük yoğunluklu çatışmalar 27 Eylül 2020 tarihinde iki ülke arasında Karabağ merkezli bir savaşa dönüşmüştür.
1992 yılında gerçekleşen I. Karabağ Savaşında kaybedilen Karabağ bölgesindeki vatan topraklarını geri almak üzere 20 Eylül 2020 tarihinde Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri tarafından Karabağ bölgesinde Ermenistan ordusu ve Ermenistan uydusu sözde Karabağ yönetimi arasında 2020 Karabağ Muharebesi, II. Karabağ Muharebesi, Demir Yumruk Harekâtı ya da Vatan Muharebesi gibi isimlerle anılan harekât ve savaş hâli başlamıştır.
Devam eden askerî harekât ve muharebede Suşa, Ağdam, Fuzulî, Kubadlı, Zengilan, Cebrayil, Hocavend, Zengezur, Laçin, Kelbeçer, Ağdere ve Hankenti'nin kurtarılmasıyla 1992 yılından beri işgâl altındaki Karabağ bölgesi önemli ölçüde Ermeni işgâlinden kurtarılmıştır.
GÖRKLÜ ZAFER…
Karabağ'ın ikinci en büyük şehri Şuşa'nın 8 Kasım'da Azerbaycan'ın kontrolüne geçmesi ve dönemin Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'ın da yenilgiyi kabul ederek ateşkes istemesi üzerine 9 Kasım 2020 tarihinde, Rusya Devlet Başkanı Putin'in arabuluculuğu ile Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev ve Ermenistan Başbakanı tarafından Ateşkes Antlaşması imzalanarak Karabağ bölgesindeki tüm silahlı çatışmalara 10 Kasım 2020 tarihinde Moskova saati ile 00.00 itibarıyla son verilmiştir. Suşa’nın kurtarıldığı gün olan 8 Kasım, 2021 yılından itibaren Azerbaycan’da ve yurt dışı temsilciliklerinde “8 Noyabr Zafer Günü” olarak kutlanmaktadır
Not: Devamı bir sonraki makalede.
© 2024. Bu makalenin / yazının içeriğinin telif hakları yazarına ait olup, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereği kaynak gösterilerek yapılacak kısa alıntılar ve yararlanma dışında, hiçbir şekilde önceden izin alınmaksızın kullanılamaz, çoğaltılamaz, yayımlanamaz ve dağıtılamaz.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.