İSLAM BİLİM VE EĞİTİM AĞI (İSBA): Bilgiyle Bütünleşen Birlik ve Küresel Barışa Katkı Vizyonu

Bilim Çağında Dağınıklık ve Fırsat Eşiği

Dünya nüfusunun üçte birini oluşturan Müslüman toplumlar, tarih boyunca bilimin öncüsü olmuş; özellikle 8. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar uzanan “İslam’ın Altın Çağı” süresince tıp, matematik, astronomi, felsefe ve mühendislik gibi pek çok alanda insanlığa yön vermiştir. Ancak bugün aynı coğrafya, bilimsel üretimde büyük oranda pasif, teknolojide ise dışa bağımlı durumdadır.

Dünya üzerinde 2,1 milyar insanın yaşadığı devasa bir coğrafyada, ortak kültürel ve inanç paydalarını paylaşan İslam toplumları ne yazık ki bilim ve teknoloji alanında ciddi bir gerilik yaşamaktadır.

Amerika Birleşik Devletleri Başkanını karımayarak tek kalemde 5 trilyon dolarlık anlaşma yapan Körfez ülkeleri liderleri vebaldedir. Bu vebal ümmetin vebalidir ve ağırdır.

İslam coğrafyasındaki bu dağınıklığın, bir bilim ve eğitim ağı ile stratejik biçimde bütünleştirilmesi sadece bölgesel kalkınma değil, küresel barış ve adaletin de tesisi için kaçırılmayacak bir fırsattır.

Küresel Perspektiften Kadim İslam Coğrafyası: Sayılarla Mevcut Potansiyel

İnsan Kaynağı

• Dünya nüfusu (2025): 8,5 milyar
• Müslüman nüfus: Yaklaşık 2,1 milyar (%25)
• 15-35 yaş arası Müslüman genç nüfus: Yaklaşık 850 milyon kişi
  (Bu rakam, Avrupa Birliği nüfusunun yaklaşık iki katıdır.)
• Ekonomik Potansiyel

• Körfez İşbirliği Konseyi (GCC) ülkelerinin yıllık toplam GSMH’si: 2 trilyon dolar+
• İslam İşbirliği Teşkilatı (OIC) üye ülkelerinin toplam GSMH’si: 8 trilyon dolar+
• Doğal kaynak rezervleri (petrol, doğalgaz, uranyum, altın): %60’tan fazlası Müslüman ülkelerde

Eğitim ve Ar-Ge Durumu

• Bilimsel makale üretim oranı: %5 (dünya toplamının)
• Nobel Bilim Ödülü alan Müslüman sayısı (2024 itibariyle): 3
• Mühendislik/teknoloji patent katkısı: %1'in altında
  (Karşılaştırma: ABD %40, AB %20, Çin %15 civarı)

Dağınıklığa ve geriliğe çare İSLAM BİLİM ve EĞİTİM AĞI kurmak. Tüm İslam ülkelerinin GSYMH ve NÜFUS oranlarına göre katılımı ile İSBA kurulmalıdır.

İSBA’nın Stratejik Önerileri ve Genişletilmiş Detaylar

1. İslam Bilim ve Eğitim Fonu (İBEF)

• Her ülkenin GSMH’sine orantılı katkı yapacağı ortak bir fon oluşturulmalı.
• Bu fon ile tüm İSLAM Coğrafyasından seçilecek yılda en az 5.000.000 öğrenciye burs verilmesi hedeflenmeli.
• İlgili öğrencilere:
  • %100 eğitim bursu
  • Barınma ve teknolojik altyapı desteği
  • Mentorluk ve mesleki gelişim programları sağlanmalı.
  • Projeksiyon: 10 yıl sonunda toplamda 5 milyon öğrenci sistemden geçecek ve her biri toplumunda lider rol oynayacak kapasitede olacak.

2. Ortak Eğitim Merkezleri ve Dijital Akademiler

• Türkiye, Mısır, Pakistan, Malezya, Endonezya, BAE, Suudi Arabistan ve Fas gibi ülkeler büyük eğitim üssü olarak yapılandırılmalı.
• Bu üslerde Ar-Ge enstitüleri, yapay zekâ laboratuvarları ve yenilikçi STEM okulları kurulmalı.
• 2025-2035 arasında en az 60 kampüs kurulması hedeflenmeli.

10 yılda 2.500.000 araştırmacıya uluslararası eğitim desteği verilmesi sağlanması düşünülmelidir.

3. İslam Erasmus Programı (İSBA Değişim Modeli)

• AB’nin Erasmus+ modelinden esinlenerek:
  • Öğrenci değişim programları
  • Ortak akademik modüller
  • Çift diploma programları başlatılmalı.
• İlk 5 yılda yılda 500.000 öğrencinin değişimi hedeflenmeli.
• Ayrıca sanal kampüsler ile hibrit öğrenme imkânı sunulmalı.

4. Körfez Finansmanı ile Eğitim Kampüsleri ve Bilim Adaları

• Körfez ülkelerindeki enerji gelirleri, fiziksel altyapı yatırımı yerine “zihin altyapısına” yönlendirilmeli.
• Suudi Arabistan, BAE, Katar gibi ülkeler her biri yılda 100 milyar dolar, katkı sağlayarak:
  • Bilim Vadileri
  • Yüksek Teknoloji Kolejleri
  • Uluslararası İslam Üniversiteleri ağı kurmalıdırlar.

İslam ülkeleri tarafından oluşturulacak bir “İSBA Eğitim Fonu” aracılığıyla, ülkeler arası eğitimde fırsat eşitliği sağlanmalıdır. Bu fon, yetenekli ancak ekonomik imkânlardan yoksun çocuk ve gençlerin eğitime erişimini desteklemeli, eğitimde sınıf farkını ortadan kaldırmalıdır.

İSBA’nın Dünya Barışına ve İnsanlığa Katkısı

İSBA yalnızca Müslüman toplumlara değil, tüm insanlığa değer katacaktır:

1. Radikalleşmenin Önlenmesi

• Eğitim ve sosyal adalet, radikal yapılarla mücadelede en etkili silahtır.
• Okullaşma oranı artarsa, terör örgütleri genç nüfusun zihinsel dünyasına nüfuz edemez.

2. Beyin Göçünün Tersine Dönmesi

• Kaliteli eğitim altyapısı, Müslüman bilim insanlarının Batı’ya değil kendi ülkelerine hizmet etmesini sağlar.
• Bu da kültürel bağlamla uyumlu, sürdürülebilir kalkınma getirir.

3. Çatışma Yerine İşbirliği

• Ortak üniversiteler, Ar-Ge projeleri, öğrenci değişimleri ülkeler arası diyalogu artırır.
• Diplomatik krizlerin çözümünde “ortak eğitim dili” devreye girer.

4. İnsanlığın Ortak Değerlerine Katkı

• İslam coğrafyasının ahlaki değerleriyle, Batı'nın teknolojik deneyimi bir araya geldiğinde insan merkezli bir kalkınma modeli doğar.
• Bu model, sadece teknolojik gelişme değil; adalet, dayanışma ve merhameti de önceler.

5. Niteliki üretim ve inovasyon ile bölgelerde istihdam artışı meydana gelecektir.

Bu çalışmalar nitelikli üretim ve teknolojinin İslam ülkelerine transferini sağlayacaktır. Nitelikli üretim artışı ülkelerin GSYMH artışına ve refah düzeylerinin yükselişine sebep olacaktır.

İslam dünyası, sahip olduğu insan gücü, doğal kaynaklar ve tarihsel birikimi ile yalnızca kendi toplumları için değil, insanlığın geleceği için de güçlü bir potansiyel barındırmaktadır. Bu potansiyel, ortak akıl, planlı yatırım, bilimsel üretim ve eğitim temelli kalkınma ile açığa çıkarılabilir.

Sonuç: Bilgiyi Paylaşmak, Barışı İnşa Etmektir

İSBA gibi büyük ölçekli bir eğitim vizyonu, Müslüman dünyanın bilimsel üretkenliğini artırmakla kalmaz, medeniyetler arası köprü rolü de üstlenir. Bu ağın kurulması; çocukların eğitimsiz kalmamasını, gençlerin heba olmamasını, insanlığın ortak geleceğinin kararmamasını sağlar.

Hz. Muhammed’in “İlim Müslümanın yitik malıdır” hadisi bugün daha da anlam kazanmakta, Müslümanların kolektif akılla yeniden ilim sahibi toplumlar hâline gelmesini emretmektedir.

Unutulmamalıdır:
Eğitime yapılan yatırım, sadece geleceğe değil, insanlığın ortak vicdanına yapılan yatırımdır.

Halen aktif olan İSLAM İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI bu konuda sorumluluk alarak projelendirme ve fikir altyapısını oluşturacak ilgili teşkilatın kurulmasına destek olacaktır.

İslam toplumu liderlerine sesleniyoruz; bugün atalarımızın eseri idi, yarın sizin eseriniz olacaktır. Aydınlık yarınlar ve huzur dolu İslam toplumlarının geleceğini oluşturmak eğitim bilim ve teknolojiye yapılan yatırımdan geçecektir.

Popüler kültür etkisini artırmak ve şov yapmak için futbolcu transferlerine milyonlarca dolar harcamak bugüne pansuman olabilir ama yarını kaybettirir. Vebalini taşıdıkları İslam ülkeleri çocuklarını yarına hazır etmek siyasilerin baş sorumluluğudur…

Saygılarımla…