Müttefik Donanmasının

18 Mart’taki deniz harekâtı hezimetle sonuçlanmıştı.

Bunun üzerine İngiliz Kabinesi bu kez

Çanakkale Boğazı’nın karadan geçilmesi için

bölgeye çıkarma yapılması ve ardından da

kara harekâtı yapılmasına karar vermiştir.

GİRİŞ…

Devam eden I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti’ni savaş dışı bırakmak ve Rusya’ya da yardım etmek için 18 Mart 1915 tarihinde Çanakkale Boğazı’nı denizden geçmek isteyen Müttefik Devletlerin (İngiltere ve Fransa’nın) bu girişimleri başarısızlıkla sonuçlanınca bu kez 25 Nisan 1915 tarihinde Gelibolu’ya asker çıkararak bu amaçlarını gerçekleştirme yoluna gittiler.

Bugünkü ve bir sonraki makalemin konusu da 25 Nisan 1915 tarihine dair olacak.

18 MART HEZİMETİNİN İNGİLTERE’YE YANSIMASI…

Müttefik Deniz Filosu tarafından 18 Mart 1915 tarihinde icra edilen Çanakkale Deniz Harekâtının Müttefikler açısından hezimetle sonuçlanması İngiliz Hükûmetinde de değişikliğe sebep olmuştur.

İktidardaki Asquith [1] Başkanlığındaki Liberal Parti 25 Mayıs’ta, Kabine’ye, Muhafazakâr Partiden de üyeler alarak tabanını genişletmiş ve bir koalisyon hükûmetine dönüşmüştür.

KARA HAREKÂTI KARARI…

Müttefik Donanmasının 18 Mart’taki deniz harekâtı hezimetle sonuçlanmıştı.

Bunun üzerine İngiliz Kabinesi bu kez Çanakkale Boğazı’nın karadan geçilmesi için bölgeye çıkarma yapılması ve ardından da kara harekâtı yapılmasına karar vermiştir.

Gelibolu Yarımadası’nda yapılması planlanan çıkarma ve ardından da yapılacak olan kara harekâtına, Çanakkale’deki İngiliz deniz filosunu desteklemek için gönderilecek olan askerî kuvvetin komutanlığına 12 Mart’ta Savaş Bakanı ­Kitchener [2] tarafından atanan General Hamilton [3] komuta edecekti.

Hamilton’un komuta edeceği birliklerden General Birdwood [4] komutasındaki Avustralya ve Yeni Zelanda’dan getirilen birliklerden oluşturulan 30.000 mevcutlu ANZAK [5] Kolordusu da Mısır’da toplanarak eğitilmişti.

Buna kuvvete ilaveten General Weston [6] komutasındaki 19.000 mevcutlu 29. Tümen, Çanakkale’deki Kraliyet Donanmasının 11.000 mevcutlu tümeni, General d’Amade [7] komutasında bir tümenlik Fransız kuvveti olmak üzere toplam 80.00 kişilik bir kuvvet vardı.

Bu kuvvetten yardımcı unsurlar çıkarıldığında geriye 50.000 kişilik bir muharip kuvvet kalıyordu.

Not: Devam edecek

© 2025. Yazının içeriğinin telif hakları yazarına ait olup, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereği kaynak gösterilerek yapılacak kısa alıntılar ve yararlanma dışında, hiçbir şekilde önceden izin alınmaksızın kullanılamaz, çoğaltılamaz, yayımlanamaz ve dağıtılamaz.

SONNOTLAR

[1] Herbert Asquith (1852-1928). 1908 yılında başbakan olmuş, I. Dünya Savaşı’nın ilk iki yılında İngiltere’yi yönetmiş, Çanakkale Harekâtı’nın başarısızlıkla sonuçlanması, Batı Cephesi’nde herhangi bir ilerleme olmaması, Somme Muharebesi’nde yaşanan ciddî zâyiat ve İrlanda’da çıkan Paskalya Ayaklanması (Nisan 1916) siyasî durumunu zora sokmuş, ülkedeki genel hoşnutsuzluğa ek olarak basının da aleyhinde başlattığı sert kampanya sonucu Aralık 1916 ayında Başbakanlıktan istifâ etmiştir.

[2] Herbert Kitchener (1850-1916), İngiliz kara subayı, generali ve mareşalidir. Temmuz 1914 ayında mareşal olarak İngiltere Kabinesinde savaş bakanı olmuştur. 5 Haziran 1916 tarihinde Hampshire kruvazörünün (İskoçya’nın kuzeyinde bulunan) Orkney Adaları açıklarında bir Alman mayınına çarparak batması sonucu boğularak ölmüştür.

[3] Ian Hamilton (1853-1947), İngiliz kara ordusu ve generalidir. I. Dünya Savaşı’nın öncesinde Akdeniz Sefer Kuvveti Komutanı olmuş, Gelibolu Yarımadasına 1904-1905 Rus-Japon Savaşı sırasında gözlemci olarak Japonya’ya gönderilmiştır. 1910 yılında İngiltere’nin Akdeniz Seferî Kuvveti K.lığına getirilmiş, 18 Mart 1915 tarihinde Çanakkale Boğazı’na yapılan Müttefik deniz taarruzunda yaşanan başarısızlık üzerine Gelibolu’ya çıkarma yapacak ve Yarımadayı karadan işgâl edecek kuvvetlere komuta etmiş, 25 Nisan’da yapılan Müttefik çıkarması sonrasında aylarca yapılan muharebelere rağmen sonuç alınamaması ve Müttefik başarısızlığı nedeniyle bu görevden alınarak 16 Ekim’de Londra’ya çağrılmış, yerine General Monro atanmış, sonraki askerî yaşamında geri hizmetlerde görev yapmıştır.

[4] William Birdwood (1865-1951). İngiliz kara ordusu subayı ve generalidir. Gelibolu Muharebeleri’nde ANZAK Kolordusuna komuta etmiştir. 1925-1930 döneminde de Hindistan Ordusunun başkomutanlığını yapmıştır. Kasım 1938 ayında Atatürk’ün cenaze törenine İngiltere Hükûmetinin baş temsilcisi olarak katılmıştır.

[5] ANZAK ifadesi, Çanakkale Kara Harekâtı esnasında İngilizlerin kullandığı Avustralya ve Yeni Zelanda askerlerinden oluşturulan ve bu isimle anılan kolordunun (Australia and New Zealand Army Corps - Avustralya ve Yeni Zelanda Kara Kolordusu) İngilizce kısaltmasının (ANZAC) Türkçe okunuşudur.

[6] Hunter Weston (1864-1940), I. Dünya Savaşı'nda görev yapmış İngiliz general ve parlamento üyesidir. Çanakkale Kara Muharebeleri sırasında Seddülbahir bölgesinde önce 29. İngiliz Tümenine, 8. İngiliz Kolordusuna komuta etmiştir.

[7] Albert d’Amade (1856-1941). Fransız kara ordusu subayı ve generalidir. Şubat 1915 ayında Şark Seferî Kolordusuna atanmış ve bunun başlangıç safhasını oluşturan Gelibolu’daki muharebelere katılmıştır.